KADIN CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNDE DİJİTALLEŞMENİN ÖNEMİ

Bilginin sınırlarının olmadığı bir dünyada hala gölgelerde kalan fısıltı ile konuşulan bir konudan bahsetmek istiyorum: Kadın cinsel sağlık eğitimleri.

CİNSEL SAĞLIK NEDİR?

Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre cinsel sağlık: Cinsel yaşamın bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal açıdan bir bütün olarak ele alınması yoluyla kişilik, iletişim ve sevginin olumlu yönde zenginleştirilmesi ve güçlendirilmesidir (1). Cinsellik denilince akla ilk ve belki de tek gelen şey cinsel birliktelikken gelin cinsellik nedir önce onu anlayalım.

Cinsellik; bireyin yalnızca üreme organlarını değil insan olarak sahip olduğu tüm özellikleri yansıtan bir kavramdır. Sağlık, eğitim, psikoloji, kültür, gelenek, hukuk ve kimi zaman da dini faktörlerin birbirleriyle olan etkileşimi sonucu yaşanmaktadır.

Cinsel Sağlığın Temel Yönleri Nelerdir?

1.Güvenli Seks: Doğum kontrol yöntemleri kullanarak cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) ve istenmeyen gebelik riskini en aza indirirken cinsel faaliyetlerde bulunmaktır.

2.Rıza: Tüm cinsel faaliyetlerin, ilgili tüm tarafların açık ve hevesli isteğine dayanmaktadır. Rıza; özgürce verilmiş, geri alınabilir, bilgilendirilmiş ve coşkulu anlaşma anlamına gelir.

3.Cinsel Eğitim: Cinsellik, üreme sağlığı ve cinsel ilişkiler hakkında kapsamlı ve doğru bilgilere erişimdir. Bu eğitimler; anatomi, üreme süreçleri, doğum kontrolü, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ve kişinin cinsel sağlığıyla ilgili bilinçli kararlar verme becerisi hakkındaki bilgileri içerir.

4.CYBE Önleme ve Testi: Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar için düzenli test ve tedavilerin yanı sıra enfeksiyonların yayılmasını önlemek için gerekli önlemlerin alınmasıdır.

5.Sağlıklı İlişki: Şiddet, zorlama veya istismardan arınmış, saygılı ve rızaya dayalı ilişkidir. Yakın ortaklıklar içinde açık iletişim, karşılıklı güven ve duygusal esenliği içerir.

6.Üreme Sağlığı: Aile planlaması, gebelik öncesi bakım, güvenli hamilelik ve doğum dahil olmak üzere uygun hizmetlerine erişimi kapsar

7.Cinsiyet ve Cinsel Kimlik: Damgalama veya ayrımcılık olmaksızın bireylerin cinsiyet kimliklerini ve cinsel yönelimlerini ifade etme haklarının desteklenmesidir. Tüm cinsel yönelimlerden, cinsiyetlerden ve cinsel kimliklerinden insanlar için kapsayıcı bir ortam yaratmayı içerir.

Cinsel sağlık çok fazla alt katmanı olan bir konu. Özellikle hemcinslerim -kadın- için cinsel sağlık bir türlü konuşulamayan, konuşulması ayıp ve hatta günah olarak nitelendirilen, ‘evlenince’ nasıl olsa bir şekilde öğrenilecek olan toplumsallıktan öte evrenselleşmiş bir tabudur. Bu yasaklı kelimeyi daha yakından incelemek ister misiniz?

KADIN CİNSEL SAĞLIĞI NEDİR?

Kadın cinsel sağlığı, kadınların cinsel ve üreme sağlığıyla ilgili özel ihtiyaçları ve konuları içeren bir kavramdır. Kadın cinsel sağlığının üzerindeki o tozlu ve kara örtüyü kaldırdığımızda gördüklerimiz ise şunlardır:

1. Menstrüel Sağlık

2. Doğum Kontrolü

3. Jinekolojik Sağlık

4. Cinsel İşlev Bozuklukları

5. Gebelik ve Doğum

6. Cinsel Eğitim ve Bilinçlendirme

  Çok bilinmeyenli kadın cinsel sağlık denkleminde yazımıza ‘Kadın Cinsel Sağlık Eğitimi’ ile devam ediyoruz.

KADIN CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) 2014 yılında yayınlamış olduğu raporunda, kapsamlı Cinsel Sağlık Eğitimi’nin (CSE) önemini vurgulayarak kapsamlı CSE’yi yaşa uygun ve müfredata dayalı eğitim olarak tanımlamıştır. Bu raporda, CSE’nin çocuklara, adölesanlara ve gençlere sağladığı yararlar aşağıdaki gibi belirtilmiştir:

– İnsan cinselliği, cinsel sağlık ve üreme sağlığı, büyüme ve gelişim, anatomi ve fizyoloji hakkında doğru bilgi edindirmek,

– Cinsel ve sosyal ilişkilerle ilgili olumlu değerleri ve tutumları keşfetmek ve bunları geliştirmek,

– Kendi davranışlarına yönelik sorumluluk duygusu geliştirmek,

– Başkalarının haklarına saygı göstermek,

– Eleştirel düşünmeyi, cinsiyete duyarlı iletişim ve müzakereyi ve karar vermeyi teşvik eden yaşam becerileri geliştirmektir (2).

Dünya’da cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda yapılan çalışma sonuçları da CSE’ nin önemini ve aciliyetini ortaya koymaktadır. Çünkü; her yıl dünyada yaklaşık 15 milyon adölesan gebe kalmaktadır. Bu gebeliklerin üçte ikisini planlanmamış gebelikler oluşturmaktadır. Her yıl güvenli olmayan 20 milyon düşük vakasının %25’ini 15-19 yaş grubu kızlar oluşturmaktadır. İlk cinsellik yaşı giderek düşmektedir. Her yıl bir milyonun üzerinde genç (15-24 yaş) CYBE ile enfekte olmaktadır. Dünyadaki cinsel yolla bulaşan enfeksiyon vakalarının üçte biri adölesanlar arasında görülmekte olup her gün yaklaşık yarım milyon genç insan bu enfeksiyonlara yakalanmaktadır. Dünyada yılda 2.4 milyon yeni HIV enfeksiyon vakası görülmektedir. Bu vakaların yaklaşık yarısını 10-24 yaş grubu gençler oluşturmaktadır (1).

Ailelerinden ihtiyaç duydukları bilgiyi elde edemeyen bireyler, bilgiyi farklı yollardan temin etmeye çalışmakta, bunun sonucunda da zarar görebilmektedir. Çocuğa cinsel konularda bilgi vermemek, ona trafik kurallarını öğretmemek gibidir. Anne baba çocuğuna sokakta karşıdan karşıya nasıl geçebileceğini öğretiyor ve bu bilgi çocuğu kazalardan koruyorsa, cinsel konularda da çocuğu bilgilendirmeleri onu bütün yaşamı boyunca karşılaşabileceği, olumsuz iz bırakabilecek olaylara karşı koruyabilir. Anne babalar çocuklarını yanlış biçimde bilgilendirirlerse, cinsel gelişimlerinde kargaşaya neden olabilirler. Cinselliğe yönelik tutucu ve baskılayıcı bakış açısı bireylerin cinsellikle ilgili sorunlarını ifade etmelerini, sorunlarına çözüm aramalarını ve sorunlarını çözmelerini engelleyebilmektedir (4).

Peki Cinsel Sağlığı Nereden Öğreniyoruz?

DİJİTAL ORTAM

Ülkemizde ve dünyamızda dijital ortam biraz farklı ilerliyor. Türkiye’de kadınlar anonim olarak kullanılan forumlarda yaşadıkları cinsel sağlık sorunlarını bir sağlık profesyoneliyle konuşmak yerine tanımadığı hangi şartlara sahip olduğunu bilmediği insanların deneyimlerinden yola çıkarak bilgiler elde ediyorlar. Forumlardaki bilgiler denetilmediği için oldukça yanlış içerikler de mevcut. Dünyada neler olduğuna gözlerimizi çevirdiğimizde ise bizi tele-sağlık uygulamaları ve adölesanlar için geliştirmekte olan oyunlar bizi karşılıyor.

Piyasada Kullanımda Olan Uygulamalar Nelerdir,Çalışma Prensipleri Nasıldır?

Planned Parenthood Direct: Planned Parenthood Federation of America tarafından üretilen bir mobil uygulama olan Planned Parenthood Direct, gizli ve güvenli bir şekilde cinsel sağlık hizmetleri ve danışmanlık sağlar. Uygulama aracılığıyla, kullanıcıların doğru doğum kontrol yöntemleri, cinsel yolla bulaşan hakkında bilgi alabilir ve cinsel sağlık uzmanlarıyla iletişim kurabilir.

Lemonaid: Lemonaid Health, tele-sağlık hizmeti sunan bir platformdur. Cinsel sağlık danışmanlığı da dahil olmak üzere çeşitli sağlık hizmetleri çevrimiçi olarak sağlar. Kullanıcılar, platform genelinde cinsel sağlık uzmanlarıyla görüşebilir, reçeteli doğum kontrol yöntemleri veya cinsel sağlık sorunları hakkında danışılabilir.

Maven Clinic: Kadın sağlığı ve doğurganlık konuları tele-sağlık hizmetleri sunan bir platformdur. Kullanıcılar, cinsel sağlık danışmanlarıyla sanal görüşmeler yapabilir, doğru doğum kontrol yöntemlerini kullanabilir ve cinsel sağlıkla ilgili diğer soruları yanıtlayabilir.

Nurx: Online doğum kontrolü ve cinsel sağlık hizmetleri sunan bir platformdur. Kullanıcılar, doğru doğum kontrol kullanımlarını seçmek için bir sağlık uzmanıyla görüşebilir, reçete talep edebilir ve ilgili danışmanlığı alabilir.

BetterHelp: Genel bir çevrimiçi danışma platformudur bunun yanı sıra cinsel sağlık ve cinsel ilişki sorunları için de danışmanlık hizmeti sunar. Kullanıcılar, lisanslı terapistlerle görüşebilir ve cinsel sağlıkla ilgili bilgilere ulaşılabilir.

Her geçen gün büyüyen tele-sağlık uygulamaları sayesinde kadınların konuşamadıkları ama hayatlarına mâl olabilen cinsel sağlık sorunlarını eğitimle aşabiliriz. Hep birlikte, kadın cinsel sağlığının sadece hayal değil, yaşayan bir gerçek olduğu geleceğe doğru ilerleme yolunda duraklamadan ilerleyelim. Bu vizyona inanın, elinizin altında.

DİPNOT:

Birleşmiş Milletler (BM) 2015-2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında cinsel sağlık ve üreme sağlığına yer vermiştir. 2030 yılına kadar ulaşılması planlanan 17 hedefin 3. hedefini “Sağlıklı Bireyler” başlığı oluşturmaktadır. Bu hedef; “2030’a kadar cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine ve bu konudaki bilgi ve eğitime evrensel erişimin sağlanmasını”, “üreme sağlığının ulusal stratejilere ve programlara entegre edilmesini” içermektedir (4).

KAYNAKÇA

1. Gürsoy, D. E. & Gençalp, Y. D. D. N. S. (2010). Cinsel Sağlık Eğitiminin Önemi . Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi , 23 (23) , 29-36 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21111/227376
2. United Nations Population Fund (UNFPA). (2014). Operational guidance for comprehensive sexuality education: A focus on human rights and gender [Updated: 2018 January 2; Cited: 2017 March 2]. Retrieved from https://www.unfpa.org/sites/default/files/pubpdf/UNFPA%20Operational%20Guidance%20for%20CSE%20-Final%20WEB%20Version.pdf.
3. Eliküçük, A., & Sönmez, S. (2011). 6 Yaş Çocuklarının Cinsel Gelişim ve Eğitimiyle İlgili Ebeveyn Görüşlerinin İncelenmesi [Investigation of Parental Perspectives on the Sexual Development and Education of 6-Year-Old Children]. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi [Journal of Family and Community Education, Culture, and Research], 12(7), 45-62.
4. United Nations. (n.d.). Sustainable development goal ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages [Updated: 2018 January 2; Cited: 2017 February 9]. Retrieved from https://sustainabledevelopment.un.org/sdg3.